Dört Köşeli Üçgen

“Yaşamanın ilkelerine uzanmış kitaplarda, insanoğlunun ömrünün ilk yarısını beklemekle,

 ikinci yarısını da ilk yarısını anlamakla geçirdiği yazılı olmalıdır.”

    Salah Birsel’in tek romanı olarak bilinen Dört Köşeli Üçgen’i bu yaz okudum. Yönetmenliğini Mehmet Güreli’nin yaptığı aynı isimli sinema filmiyle gündeme gelince bir hevesle almıştım. Fakat filmine gitme fırsatı bir türlü bulamamıştım o süreçte. Üzülerek söylemeliyim ki filmin imdb puanı 5,7. Şimdilik filmi bir kenara bırakıp kitabı konuşalım biz.

    Oldukça farklı, felsefi paradokslar barındıran bir roman olduğunu söylemeliyim. Farklı olduğunu söylerken içten içe günümüz yaşamını okuduğumu da itiraf etmem gerek.

    Kitabın anlatıcısı Tütün Yaprakevi adlı bir tütün fabrikasının deposunda çalışıyor. Kendini bize uluslararası bir gözlemci olarak tanıtan anlatıcı bütün gününü gözlem yaparak geçiriyor. Hatta günün 48 saatini gözlem yapmaya harcadığını söylüyor. Anlatıcının yaptığı gözlem aslında bugün internetin hayatımıza girmesiyle bizim yaptığımızdan hiç de farklı değil. Bizler de her yaptığımızı paylaşıp diğer insanların hayatlarını izleyerek geçiriyoruz tüm zamanımızı. Kitapta da vurgulandığı üzere bunu bir röntgenci edasıyla yapmıyoruz. Kendimize tanıdığımız en büyük özgürlüğümüz olan 'gözlemcilik' adı altında yapıyoruz.

İnsanlar gerçekten de gözlemcilik yapsa dünya daha iyi bir yer mi olur bilemiyorum. Yine de kitaba bir şans verilebilir.

    “Gözlemcilik öylesine bir işti ki, insanın ondan kurtulması hiçbir türlü beklenemezdi. Bir kumaş, bir patates, bir soğan toplayıcısı istediği an işini bırakabilme özgürlüğünü elinde bulundurur. Dahası, bu adama, bu bırakma işinin, bir karla da üstesinden gelebilir. Hadi kar etmedi diyelim, bütün mallarını alış fiyatına ya da alış fiyatından biraz eksiğine satıp işin içinden kolayca sıyrılabilir. Gözlemci böyle değildir. O, işini bırakmak istese de bırakamaz. Gözlemci, her gün biraz daha batağın içine gömülür, her gün gözlemlerin dişlisine biraz daha parçasını kaptırır.”